ویزا

امروزه در ایران در طول راه های اصلی جاده ابریشم به آثار کاروانسراهایی بر می خوریم که اغلب یا قدیمی اند یا بر بقایای کاروانسراهای پیشین بنا شده اند. با تولید ابریشم و بافته های ابریشمی در ایران امور داد و ستد، حمل و نقل و وضع راه ها به کلی تغییر کرد. کاروانسراهای سنگ بست در خراسان که بنای آنها مربوط به دوران غزنویان و تیموریان است در سر راه تجمع کاروان های تجاری، محلی برای تلاقی پنج راه مواصلاتی بود، توانست با ارایه خدمات به کاروانیان و تجار در اموری چون تامین امنیت و رفاه کاروان ها در جاده ابریشم از جیحون به سوی ایران به خاطر فاصله هایی که از دیگر منزلگاه ها داشت، نقش خود را به خوبی ایفا کند. این امر باعث شکوفایی تجارت ایران، هم زمان با استقرار سلسله غزنویان در این منطقه، گردید، هر چند که به خاطر توسعه راه های دریایی این مکان مثل سایر نقاط دیگر در دوره های بعدی مورد بی مهری قرار گرفت، اما خدمات در سنگ بست فقط مخصوص تاجران و بازرگان ها نبود بلکه برای استفاده سیاسی اجتماعی هم بود. مثلا در مواقع جنگ محل استقرار و مورد توجه پادشاهان، امرا و فرمانروایان هم بود. در این بخش از مجله مستر بلیط شما را با یکی از رباط های واقع در این جاده یعنی رباط سنگ بست آشنا می کنیم.

معرفی رباط سنگ بست

بنا بر نوشته مورخین و سفرنامه نویسان قرون میانه اسلامی، سنگ بست محل عبور کاروان هاي بازرگانی بوده است. مال التجاره های زیادی از شهرها و سرزمین های مختلف چون بغداد، ری و نیشابور آورده شده، پس از عبور از سنگ بست به سرخس رفته و از آنجا به مرو، بخارا، سمرقند و هرات می رفتند؛ و در نهایت از آن جا به ترکستان و چین عازم می شدند.

رباط سنگ بست در شهرستان فریمان استان خراسان رضوی قرار دارد و تاریخ ساخت آن را به دوران تیموریان نسبت می دهند. این رباط در مسیر اصلی جاده ابریشم و تلاقی پنج راه مرو – نیشابور، قهستان، هرات و توس به عنوان کهن ترین بنای دوره اسلامی دارای اهمیت تجاری و نظامی بوده است. بر اساس متون تاریخی رباط یا کارونسرای سنگ بست را ارسلان جاذب والی توس در زمان سلطان محمود غزنوی ساخته و در همان رباط مدفون گردید. این کاروانسرا به خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار بود. حمدالله مستوفی جغرافی دان قرن هشتم ه.ق از سنگ بست و رباط آن یاد کرده است، که امکانات و خدمات خوبی را به مسافران ارائه می داد.

با توجه به نوشته مورخین و سیاحان قرون میانه مبنی بر ساخت رباطی در سنگ بست توسط ارسلان جاذب؛ همچنین وجود تشابهاتی در نوع پلان بنا با رباط های قرون چهارم و پنجم ه .ق در خراسان، تاریخ اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم ه..ق را برای ساخت این رباط می توان در نظر گرفت. با استناد به متون، تاریخ افول این رباط در قرن هفتم ه .ق و تاریخ متروك شدن آن در قرن هشتم ه .ق بوده است. این اثر در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۰۴۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت شده است.

https://mrbilit.com/mag/sang-bast-robat/